Bezpieczeństwo w magazynie: jak zapewnić bezpieczne warunki pracy?

Wdrożenie przepisów BHP w magazynie jest niezwykle istotne dla stworzenia bezpiecznego miejsca pracy. Planowanie przestrzeni musi być zgodne z obowiązującymi regulacjami, które obejmują m.in. szerokość dróg, oświetlenie, ogrzewanie, wentylację czy środki ochrony indywidualnej. Jakie są najważniejsze zasady BHP w magazynie?

Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy

Zasady BHP w Polsce regulują m.in. następujące akty prawne:

• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny – określa ogólnie obowiązujące przepisy BHP w zakładach pracy, które w szczególności dotyczą obiektów budowlanych, pomieszczeń pracy i terenu zakładów pracy, procesów pracy oraz pomieszczeń i urządzeń higienicznosanitarnych.

• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy – Dział X ustawy pt. Bezpieczeństwo i higiena pracy reguluje m.in. podstawowe obowiązki pracodawcy, prawa i obowiązki pracownika, obiekty budowlane i pomieszczenia pracy, maszyny i inne urządzenia techniczne, czynniki oraz procesy pracy stwarzające szczególne zagrożenie dla zdrowia lub życia, wypadki przy pracy i choroby zawodowe, szkolenia, środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze.

Unijne przepisy BHP

Magazyny w Polsce muszą spełniać dyrektywy unijne wdrożone do polskiego prawa m.in. ww. aktami prawnymi. W dniach 15-16 maja 2023 r. w Sztokholmie odbył się szczyt UE w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy – jego zadaniem było wyznaczenie celów do roku 2027. Podczas wydarzenia potwierdzono, że dyrektywa ramowa 89/391/EWG w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy jest złotym standardem ochrony pracowników w Unii Europejskiej.

Inne unijne akty prawne dotyczące zasad BHP to m.in.:

• dyrektywa 89/654/EWG – dotyczy bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w miejscu pracy,

• dyrektywa 2009/104/WE – dotyczy użytkowania sprzętu roboczego przez pracowników podczas pracy,

• dyrektywa 89/656/EWG – dotyczy zdrowia pracowników korzystających z wyposażenia ochronnego,

• dyrektywa 2003/10/WE i 2002/44/WE – dotyczą narażenia pracowników na ryzyko spowodowane czynnikami fizycznymi (hałasem lub wibracjami),

• dyrektywa 2000/54/WE – dotyczy ryzyka związanego z narażeniem na działanie czynników biologicznych w miejscu pracy.

Najważniejsze przepisy BHP w magazynie

Zasady BHP obejmują wszystkie branże i dotyczą każdej firmy zatrudniającej pracowników. Skupmy się jednak na przepisach BHP w magazynie, szczególnie na tych, które mają największy wpływ na zapewnienie bezpiecznych warunków pracy.

Systemy przeciwpożarowe w magazynie

Każdy magazyn musi zostać wyposażony w odpowiednie środki ochrony przeciwpożarowej, które na wczesnym etapie wykryją zagrożenie, zaalarmują służby i osoby przebywające w pomieszczeniach. Należą do nich m.in. wyłączniki przeciwpożarowe, systemy sygnalizacji pożarowej, czujniki dymu czy czujniki termiczne. W magazynie obligatoryjna jest również obecność sprzętu, który zwiększy bezpieczeństwo pracowników, są to urządzenia przeciwpożarowe, takie jak gaśnice. Urządzenia przeciwpożarowe muszą być nie tylko dostępne, ale też sprawne, dlatego należy pamiętać o regularnej legalizacji m.in. gaśnic oraz sprawnej naprawie w przypadku awarii urządzeń. Istotne jest także zainstalowanie drzwi ognioodpornych, które — w zależności od klasy — wykazują się odpornością ogniową. Na przykład drzwi EI 30 muszą być zdolne do powstrzymania ognia przed przedostaniem się przez minimum 30 minut. Oznaczenia E oraz I odnoszą się kolejno do szczelności i izolacyjności ogniowej produktu.

Konieczne jest również przestrzeganie wymagań techniczno-budowlanych, instalacyjnych i technologicznych w celu zapobiegania pożarom. Bezwzględnie należy przestrzegać przepisu mówiącego, że drogi ewakuacyjne muszą być zawsze dostępne – nie można więc ich zastawiać paletami i urządzeniami, które utrudniałyby ewentualną ewakuację. Każdy nowo zatrudniony pracownik musi również przejść szkolenie BHP  zawierające informacje nt. PPOŻ.

Przepisy BHP – wysokie składowanie

Za magazyn wysokiego składowania jest uznawany system regałowy o wysokości od 7,2 m do nawet 50 m. Takie obiekty umożliwiają optymalne wykorzystanie przestrzeni magazynowej – aż po sam sufit. Coraz częściej magazyny są zautomatyzowane i wykorzystuje się w nich profesjonalne rozwiązania techniczne, takie jak windy, wózki i układnice. Prace magazynowe w magazynach wysokiego składowania obejmują przede wszystkim składowanie i transport, rozładunek i załadunek towarów, obsługiwanie urządzeń do transportu wewnątrzmagazynowego, a także ręczne przenoszenie towarów.

Podstawowe przepisy BHP obejmujące wysokie składowanie:

• zorganizowanie odpowiedniej przestrzeni na składowanie towarów,

• określenie technik składowania towarów w magazynie,

• ustalenie dopuszczalnej wysokości składowania,

• ustalenie dopuszczalnej masy obciążeń dla regałów, podłóg itp.,

• czytelne oznakowanie dróg, regałów i urządzeń,

• zabezpieczenie regałów przed przewróceniem się,

• dopasowanie odległości między regałami do przepisów i stosowanych środków transportu,

• umieszczenie instrukcji określających sposób pracy w magazynie wysokiego składowania,

• zamontowanie odpowiednich systemów oświetlenia, wentylacji i ogrzewania,

• przeszkolenie pracowników,

• dopasowanie temperatury do specyfiki składowanych towarów,

• stosowanie środków transportu spełniających wymogi techniczne.

Czynności zabronione w magazynach wysokiego składowania to m.in.:

• składowanie ładunków w miejscach do tego nieprzeznaczonych,

• pozostawianie bez nadzoru uruchomionych maszyn i urządzeń, których instrukcja na to nie pozwala,

• obsługiwanie maszyn i urządzeń przez osoby nieuprawnione,

• przekraczanie dopuszczalnych obciążeń dla regałów czy podłóg.

Drogi transportowe i wyposażenie

Pomieszczenia magazynowe muszą być dostosowane do rodzaju składowanych towarów, a dostęp do regałów powinien być nie tylko bezpieczny, ale też wygodny. Drogi transportowe należy oznakować w widoczny sposób – za pomocą ciągłych pasów w kolorze białym lub żółtym. Szerokość dróg musi być dostosowana do rodzaju ruchu (jedno- lub dwukierunkowy) i pojazdów, które powinny mieć możliwość wykonywania swobodnych manewrów. Wszelkiego rodzaju przeszkody na drodze, takie jak progi czy stopnie, również należy oznakować, aby zwiększyć bezpieczeństwo w magazynie. Zastosowane regały muszą spełniać odpowiednie wymagania dotyczące wytrzymałości i udźwigu. Wyposażenie magazynu musi być utrzymywane w dobrym stanie technicznym, stosowane zgodnie z instrukcją i regularnie konserwowane.

Odzież ochronna i robocza

Bezpieczeństwo pracownikom zapewniają też środki ochrony indywidualnej oraz obuwie i odzież roboczą. W magazynach najczęściej stosowane są kaski, obuwie ochronne, szelki, rękawice, okulary ochronne, nauszniki przeciwhałasowe i odzież odblaskowa (w zależności od warunków pracy i zakresu obowiązków). Pracodawca ma obowiązek dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze, które spełniają wymogi określone w polskich normach. Pracodawca nie może też dopuścić do pracy pracownika bez tych środków oraz odzieży i obuwia roboczego wymaganych na danym stanowisku pracy. Ponadto pracodawca jest zobowiązany do prania, konserwacji, naprawy, odpylania i odkażania przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego. Pranie odzieży roboczej może być jednak wykonywane przez pracownika, któremu przysługuje za to ekwiwalent pieniężny.

Zasady BHP – kto może pracować w magazynie?

Każda osoba pracująca w magazynie musi przejść odpowiednie szkolenie BHP. Istotne jest również zwrócenie uwagi na to, kogo zatrudniamy do wykonywania konkretnych obowiązków.

Wymagania dla osób zatrudnionych w magazynie:

• ukończone 18 lat,

• wykształcenie przynajmniej podstawowe,

• uprawnienia UDT na wózki widłowe (o ile ich obsługa będzie należała do obowiązków pracownika),

• ważne szkolenie BHP,

• aktualne badania lekarskie,

• brak przeciwwskazań do pracy na danym stanowisku.

Osoby pracujące w magazynach są bardziej narażone na wypadki niż pracownicy biurowi, dlatego pracodawca może również wymagać ukończenia kursu pierwszej pomocy, który można połączyć ze szkoleniem BHP.

Jakie są podstawowe błędy zagrażające bezpieczeństwu w magazynie?

Do najczęściej popełnianych błędów zaliczamy:

• brak kasku i odpowiedniej odzieży roboczej,

• korzystanie z urządzeń niezgodnie z ich przeznaczeniem,

• przekraczanie nośności urządzeń do transportu bliskiego,

• przekraczanie dopuszczalnej prędkości jazdy wózkami widłowymi,

• pozostawianie maszyn i urządzeń bez nadzoru,

• obsługiwanie maszyn i urządzeń bez uprawnień,

• zastawianie dróg ewakuacyjnych,

• korzystanie z niesprawnego sprzętu,

• brak ważnych przeglądów maszyn, urządzeń i gaśnic.

Przepisy BHP w magazynie mają na celu zwiększenie ochrony pracowników. Dbanie o zgodność z zasadami BHP to nie tylko sposób na uniknięcie wypadków w pracy, lecz również wysokich kar, które może nałożyć na firmę Państwowa Inspekcja Pracy lub Urzędu Dozoru Technicznego.

Czy magazyny automatyczne są bezpieczniejsze?

Magazyny automatyczne są ogólnie uznawane za znacznie bezpieczniejsze niż ich manualne odpowiedniki, gdzie większość operacji wykonują ludzie. W magazynach manualnych pojawia się tzw. „czynnik ludzki”, który niesie ze sobą ryzyko błędów, takich jak uderzenia wózkiem widłowym w regały, upadki towarów z wysokości, kolizje wózków czy potrącenia pracowników. Dodatkowo, ergonomia pracy często jest pomijana, co może prowadzić do przeciążeń układu mięśniowo-szkieletowego.

W zautomatyzowanych magazynach ryzyko takich wypadków jest zminimalizowane, ponieważ większość operacji kontrolują czujniki i systemy. Rola człowieka ogranicza się głównie do nadzoru i obsługi, a potencjalne błędy operatorów są zabezpieczone przez systemy przeciwdziałające przypadkowym działaniom, np. na panelach sterowania. Dodatkowo, automatyczne magazyny mogą przypominać o koniecznych czynnościach konserwacyjnych, monitorować zużycie maszyn oraz przeprowadzać testy sprawnościowe, co zwiększa ich niezawodność i bezpieczeństwo.